KISIM-3: Bazı Tıp Uzmanlık Dalları
3.1 İç hastalıklar (dahiliye) Nedir?
Dahiliye olarak da bilinen iç hastalıkları; pek çok hastalığın teşhis ve tedavisi ile ilgilenen bir tıp uzmanlığıdır. İç hastalıkları uzmanlığı, vücudun iç organlarını etkileyen çok çeşitli koşulları kapsar – kalp, akciğerler, karaciğer ve mide-bağırsak sistemi, böbrekler ve idrar yolu, beyin, omurga, sinirler, kaslar ve eklemler. Her ne kadar bazı hastalıklar özel organları etkilese de, yaygın hastalıkların çoğu – arteriyoskleroz, diyabet, yüksek tansiyon ve kanser vücudun birçok iç organını etkileyebilir.
İç hastalıkları alt özellikleri arasında alerji ve immünoloji, kardiyoloji (kalp hastalıkları), endokrinoloji (hormon hastalıkları), hematoloji (kan hastalıkları), bulaşıcı hastalıklar, gastroenteroloji (bağırsak hastalıkları), nefroloji (böbrek hastalıkları), onkoloji (kanser), pulmonoloji akciğer hastalıkları) ve romatekoloji (artrit ve kas-iskelet sistemi hastalıkları) bulunmaktadır.[/i]
3.1.1 İç Hastalıklar (dahiliye) Hangi Hastalıklara Bakar?
– Grip
– Zatürre
– Bronşit
– Göğüs ağrısı (buna bağlı sol kol ağrısı)
– Astım
– KOAH
– Hipertansiyon
– Kalp ritim bozuklukları
– Kalp yetmezliği
– Koroner kalp hastalıkları
– Diyabet
– Guatr
– Ağız kuruluğu
– Ülser
– Gastrit
– Mide ekşimesi
– Öksürük
– Karaciğer hastalıkları
– Safra kesesi hastalıkları
– Böbrek hastalıkları
– Karın ağrısı
– Kabızlık
– İshal
– Spastik kolon (sinirsel kolit)
– Kansızlık
– Hemofili
– Troid hastalıkları
– Obezite
– Kolesterol ve trigliserit yüksekliği
– Gut hastalığı
– Ateşli eklem romatizması
– Osteoporoz
– İdrar yolu hastalıkları
– Baş dönmesi
– Baş ağrısı
– Migren
– Hepatit
– Akdeniz anemisi
– Kistler
– Alerjiler
– Sürekli hapşırma
– Kanser
3.2 Kardiyoloji Nedir?
Kardiyoloji, kardiyovasküler sistem bozukluklarının, özellikle kalp, damarlar ve arterlerin incelenmesi ve tedavisi ile ilgilenen tıbbın dalıdır. Dahili tıpta bir alt uzmanlık alanı olarak kabul edilen konjenital kusurlardan konjestif kalp yetmezliği ve koroner arter hastalığı dahil olmak üzere kalp hastalıklarına kadar değişen kardiyovasküler hastalıkların teşhis ve tedavisine odaklanmaktadır. Bu arada, kardiyoloji uzmanları, kardiyoloji konusunda uzmanlaşmış ve çeşitli kalp hastalıklarının tıbbi yönetiminden sorumludurlar. Tanı testlerini yapar, yorumlar ve anjiyoplasti dahil girişimsel prosedürleri uygularlar. Göğüs ve kalp ameliyatlarını gerçekleştiren kalp cerrahlarından farklıdırlar.[/i]
3.2.1 Kardiyoloji Hangi Hastalıklara Bakar?
– Ateroskleroz, anevrizma, derin ven trombozu, varis ve vaskülit gibi kardiyovasküler hastalıklar
– Konjenital kalp defektleri
– Akut koroner sendrom (ACS), anjina pektoris (iskemi), ateroskleroz (kan damarlarında plak birikmesi), koroner kalp hastalığı, miyokardiyal enfarktüs ve restenoz gibi koroner dolaşım bozuklukları
– Aort, mitral, pulmoner ve triküspit kapaklar dahil kalp kapaklarının bozuklukları
– Kardiyomiyopati (miyokardın bozulması) ve miyokard rüptürü gibi miyokard (kalp kasları) bozuklukları
– Perikardiyal efüzyon, perikardiyal efüzyon ve perikarditi içeren perikard (kalbin dış astarı) bozuklukları.
– Asistol (elektriksel aktivite yokluğu), nabız ventriküler taşikardi (nabız yok) ve ventriküler fibrilasyon içeren kalp durmasıyla ilgili veya buna bağlı bozukluklar
– Kalp yetmezliği
– Kalbin primer tümörleri
– Ventriküler hipertrofi (sol ve sağ)
3.2.2 Kardiyoloji Alt Uzmanlık Alanları Nedir?
Nükleer Kardiyoloji
Bu infarktüs görüntüleme, düzlemsel görüntüleme, miyokard perfüzyon görüntüleme ve SPECT (tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi) kullanarak kalp damar hastalıklarının doğru şekilde teşhis edilmesine odaklanır.
Girişimsel Kardiyoloji
Koroner arter hastalığı, doğuştan kalp ve valvüler durumların tedavisinde intravasküler kateter bazlı tekniklerin kullanımını içeren çalışmadır. Girişimsel kardiyologlar doğuştan kalp defekti düzeltmeleri, valvüloplastiler, koroner trombektomi ve anjiyoplastilerde bulunur.
Ekokardiyografi
Kalbin odacıklarını, kapakçıklarını, sağ ve sol karıncıklardan çıkan ana damarlarını kesitler alarak görüntülenmesidir. Ekokardiyografi, kalp kapakçıklarının enfeksiyonlarını ve yapısal anormalliklerini tanımlamak için kullanılır.
Kardiyak Elektrofizyoloji
Kalp içine kateter denilen ince tüpler gönderip kalbin elektrik sisteminin incelenmesidir. Elektrofizyoloji testleri, kalpteki elektrik sinyallerini ölçer ve anormal kalp ritimlerini (aritmi) ve hızlandırılmış kalp atımını (taşikardi) teşhis eder.
3.3 Psikiyatri Nedir?
Psikiyatri bir tıp dalıdır. Başlıca ilgi alanı beyin hastalıklarıdır. Bu alanda günlük dilde akıl hastalığı, ruh hastalığı, sinirlilik halleri, ... denilen durumlar yer alır. Bu hastalıklar düşünce, davranış, duygu değişiklikleri ile kendini gösterir. Psikiyatri bu hastalıkların tanı ve tedavileriyle uğraşır.
Psikiyatri kısaca ruh sağlığı ve hastalıklarıdır. Psikiyatri, çocuk ergen psikiyatri ve erişkin psikiyatri olmak üzere ikiye ayrılır.
Erişkin psikiyatri, 18 yaş ve üzeri kişilerde görülen ruhsal hastalıkların tanısının konulmasını ve tedavi edilmesini amaçlayan psikiyatri dalı olarak tanımlanır. Çocuk ergen psikiyatri ise, 18 yaş altı çocuk ve ergen bireylerde görülen ruhsal hastalıkların tanısının konulması ve tedavi edilmesinin amaçlanması olarak bilinen psikiyatri dalıdır.
3.3.1 Psikiyatri Hangi Hastalıklara Bakar?
- Erişkin Psikiyatri Hastalıkları
• Bağımlılık
• Depresyon
• Psikoz
• Sosyal fobi
• Bipolar bozukluk
• Şizofreni
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Kaygı bozukluğu
• Anksiyete
• Obsesif kompülsif bozukluk (OKB)
• Paranoid kişilik bozukluğu
• Geriatrik bozukluk
• Uyku ve uyku bozuklukları
- Çocuk Ergen Psikiyatri Hastalıkları
• Down sendromu
• Akran zorbalığı
• Otizm
• Disleksi
• Kaygı bozukluğu
• Öğrenme güçlüğü
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
• Çocuk ve ergenlerde bipolar bozukluk
• Çocukluk depresyonu
• Karşı gelme bozukluğu
• Okul olgunluğu
• Çocuklarda yeme bozukluğu
• Çocuklarda tik bozukluğu
3.3.2 Psikiyatri Hastalığı Tanısı Nasıl Koyulur?
Psikiyatri hastalıklarının tanısı tedavisi kadar önemlidir. Bu hastalıklar belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler psikiyatri hastalıklarının tanısının konulmasında en önemli husustur. Bu yüzden psikiyatri hastalıklarının tanısı konulurken bu hastalığının sebepleri de araştırılmalıdır. Bu sebepler biyolojik, fizyolojik ve genetik nedenlere bağlı olabilmektedir. Tanı koyma sürecinin bir uzman tarafından yapılması da çok önemlidir. Çünkü doğru tedavi uygulanabilmesi için doğru tanı gereklidir.
3.3.3 Psikiyatri Hastalığı Tedavisi Nasıldır?
Ruh ve beden sağlığı bir bütün olarak görülmelidir. Beden sağlığına nasıl dikkat edilip hastalıklarda tedavi olunup iyileşiliyor ise ruh sağlığı da bozulabilir ve tedavi edilip iyileşme sağlanması gerekebilir. Ruh sağlığı bozulduğunda bu beden sağlığının da bozulmasına sebep olabilir. Psikolojik bozukluklar bedensel belirtiler ile kendini gösterir. Ruhsal hastalıkların tedavisinde genellikle ilaç kullanımı ve psikoterapi ile yapılmaktadır. Psikoterapi de tıpkı ilaç tedavisi gibi uzman tarafından belirlenmeli ve uygulanmalıdır. Böylelikle tedavide başarı elde edilebilir.
3.4 Genel Cerrahi Nedir?
Genel cerrahi, çok çeşitli sağlık problemlerini ve hastalıklarını tedavi etmek için çeşitli cerrahi prosedürlerin gerçekleştirilmesini içeren tıbbi bir disiplindir. Genel cerrahlar, özellikle karın ve buna bağlı organlarla ilgili olanlar olmak üzere birçok hastalık tipini teşhis edebilir. Bunlara safra kanalları, karaciğer, pankreas, dalak, ek, ince ve kalın bağırsak, rektum ve mide dahildir. Cerrah ayrıca torasik bölgeyi, tiroiddeki bezleri ve fıtıkları da tedavi edebilir.[/i]
3.4.1 Genel Cerrahi Hangi Hastalıklara Bakar?
– Sindirim sistemi
– Karın ve içeriği
– Meme, cilt ve yumuşak doku
– Travma, vasküler, endokrin, konjenital ve onkolojik bozukluklar dahil olmak üzere baş ve boyun – özellikle cilt tümörleri, tükürük bezleri, tiroid, paratiroid ve ağız boşluğu
– Kafa içi damarları ve kalbi hariç, vasküler sistem
– Tiroid, paratiroid, adrenal ve endokrin pankreas dahil endokrin sistem
– Kanser hastasının tarama, gözetleme, cerrahi yardımcı tedavi, rehabilitasyon ve takip ile koordine çok modlu yönetimi dahil olmak üzere cerrahi onkoloji
– Kas-iskelet sistemi, el ve kafa yaralanmaları dahil olmak üzere kapsamlı travma yönetimi. Yaralı hastanın tüm bakım aşamalarındaki sorumluluk, genel cerrahinin temel bir bileşenidir
– Acil serviste, yoğun bakım ünitesinde ve travma / yanık ünitelerinde kritik cerrahi hastalıkları olan hastaların tam teşekküllü bakımı
3.5 Kalp ve Damar Cerrahisi Nedir?
Kalp ve damar cerrahisi, kalp cerrahları tarafından gerçekleştirilen kalp veya dört büyük damar üzerinde yapılan cerrahi operasyonlardır. Çoğunlukla, endokardit, akut romatizmal ateş, ateroskleroz gibi sebeplerden doğan sessiz iskemi kalp krizi, konjenital kalp rahatsızlıkları ya da kalp kapağı hastalıkları gibi komplikasyonaları tedavi etmek için yapılır. Bu cerrahi aynı zamanda kalp nakli konusunu da içerir.[/i]
3.5.1 Kalp ve Damar Cerrahisi Hangi Hastalıklara Bakar?
- Hipertansiyon
- Aterosklerotik koroner arter hastalığı
- Akut koroner sendromu
- Anjina pektoris
- İskemik kalp hastalıkları
- Kalp krızi ve kalp yetmezliği
- Aort yetmezliği
- Aort darlığı
- Trisküspit stenozu
- Mitral kapak yetmezliği
- Mitral kapak darlığı-
- Miyokart infarktüsü
- Endokart hastalıkları
- Pulmoner yetmezlik
- Kardiyomiyopati
- Pulmoner stenoz
- Perikardiyal efüzyon
- Şah damarı (karotis) hastalığı
- Perikard tamponadı
- Kardiyak tümörler
- Primer tümörler
- Periferik arter hastalıkları
- Kardiyak arrest
- Wolf Parkinson White Sendromu
- Kardiyak aritmiler
- Atriyal miksoma
- Akut miyokardit
3.6 Kulak Burun Boğaz Hastalıkları (Otorinolarengoloji) Nedir?
Kulak burun boğaz (KBB) olarak da adlandırılan Otorinolarengoloji veya Otolarengoloji, kulak, burun, boğaz ve baş ve boyundaki alakadar diğer yapılar ile ilgilienen cerrahi bir tıp branşıdır. Bu alanda uzmanlaşmış doktorlara otorinolarengolojist, kulak burun boğaz uzmanları,, KBB doktorları, KBB cerrahları veya baş boyun cerrahları denir. Uzmanlar kulak, burun, boğaz ve kafatasının tabanında görülen hastalıklar ile kafa ve boyundaki kanser ve iyi huylu tümörlerin cerrahi tedavisini gerçekleştirir.[/i]
3.6.1 Kulak Burun Boğaz Hastalıkları (Otorinolarengoloji) Hangi Hastalıklara Bakar?
3.6.1.1 Baş ve boyun onkolojisi
- Oral kavite, yutak ve gırtlakta skuamöz hücreli karsinomu
- Ağız kanseri
- Baş ve boyunda cilt kanseri
- Tiroid kanseri
- Baş ve boynun endokrin cerrahisi (tiroidektomi, paratiroidektomi)
- Mikrovasküler serbest flep rekonstrüksiyonu
- Kafatası tabanı ameliyatı
- Tükürük bezi kanseri
3.6.1.2 Otoloji ve nörotoloji
- Baş dönmesi
- BPPV - iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigo
- Labyrinthitis/Vestibüler nöronit
- Ménière hastalığı
- Perilifatik fistül
- Akustik nöroma
- İşitme kaybı
- Mastoidit
- Otitis externa - dış kulak veya kulak kanalı iltihabı
- Otitis media - orta kulak iltihabı
- Delinmiş kulak zarı (enfeksiyon, travma, patlama ya da yüksek ses nedeniyle kulak zarı deliği)
3.6.1.3 Rinoloji
- Burun tıkanıklığı
- Nazal septum sapması
- Sinüzit - akut, kronik
- Çevresel alerjiler
- Rinit
- Hipofiz tümörü
- Boş burun sendromu
- Şiddetli veya tekrarlayan epistaksis
3.6.1.4 Pediatrik kulak burun boğaz
- Adenoidektomi
- Obstrüktif uyku apnesi
- Tonsilektomi - Bademcik ameliyatı
3.6.1.5 Larengoloji
- Disfoni / ses kısıklığı
- Larenjit
- Spazmodik Disfoni
- Trakeostomi
- Gırtlak kanseri
3.6.1.6 Yüzde plastik ve rekonstrüktif cerrahi
- Yüzde Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi, baş, yüz ve boynun estetik ve rekonstrüktif cerrahisinde uzmanlaşmak isteyen kulak burun boğaz uzmanlarına ve estetik cerrahlara açıktır.
- Rinoplasti ve septoplasti
- Yüz gerdirme (ritidektomi)
- Kaş kaldırma
- Blefaroplasti
- Otoplasti
- Genioplasti
- Enjekte edilebilir kozmetik tedaviler
- Yüzde Travma
- Nazal kemik kırığı
- Çene kırığı
- Yörüngesel kırılma
- Frontal sinüs kırığı
- Deri kanseri (örneğin bazal hücreli karsinom)
3.7 Radyoloji Nedir?
Radyoloji, x ışınları ve diğer görüntüleme yöntemlerinin tıpta tanı ve tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Tanı ve tedavi amacıyla kullanılan yöntemlerden bazıları; ultrason, bilgisayarlı tomografi (CT), manyetik rezonans görüntüleme(MR), nükleer tıp yöntemleri, pozitron emisyon tomografi (PET), mamografi, floroskopi ve X ışını kullanan diğer bazı yöntemler olarak sıralanabilir. Bu yöntemlerin tanı amacıyla kullanımı, tıbbi görüntüleme ile elde edilen görüntülerden hastalıkların tespitinde yararlanılması şeklinde olurken, tedavi amacıyla kullanımı ise bazı cerrahi işlemlerin görüntüleme yöntemleri sayesinde daha az zararla yapılmasını sağlamalarıdır.
3.7.1 Radyoloji Nerelerde, Ne İçin Kullanılır?
Ultrason yöntemleri
Ultrasonografi: Bu yöntemde X Işını değil, ses dalgaları kullanılır. Karındaki iç organları (taşların varlığı, tümör ve kitlelerin varlığı, üriner ve jinekolojik sistem incelenmesinde vs.) görüntülemede kullanılır. Hiçbir yan etkisi yoktur.
Doppler Ultrasonografi: Damarları görüntülemede kullanılır.
Radyofrekans dalgaları ve manyetik alan
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Belirli bir manyetik alan vektörünün hakim olduğu durumda bu manyetik alan içerisindeci canlı vücut bölümlerinden RF ( Radyofrekans ) dalgaları ile gönderilen enerjinin yansımalarının görüntü haline dönüştürülmesidir.
Anjiografi
Genel olarak vücuttaki damarların kontrast maddeler kulanılarak görüntülenmesidir.Özellikle kalp ve beyin damarlarının görüntülemesinde kullanılır.
Teleradyoloji
Teleradyoloji, radyoloji görüntülerinin dijital olarak bilgisayarlar arasında internet ya da başka bağlantılar aracılığıyla bir noktadan bir başka noktaya gönderilebilmesidir. Bu yolla çok uzaklarda, hatta başka bir kıtada çekilen bir radyoloji görüntüsü saniyeler içinde binlerce kilometre uzaktaki bir radyolog tarafından değerlendirilebilmekte ve raporlanabilmektedir. Radyolog açığı olan bölgeler için oldukça yararlı bir işlemdir. Daha da ileriki yıllarda Pacs( resim arşivleme ve iletim sistemi)oldukça yaygın kullanılır hale gelecektir.
Tomografi
Tomografi, Fransız hekim Boccage tarafından 1915 yılında icat edildi. Tomografi bir organın 1 mm ile 10 mm arasında kesitlerinin görüntülerini verebilen tıbbi görüntüleme cihazıdır. Tomografi vücudun veya organların önden arkadaya, yukarıdan aşağıya ya da yatay sagital düzlemde incelenmesini sağlar. Tomografide de radyasyon mevcuttur. Radyolojik görüntülemeye nispeten hasta daha fazla x ışınına maruz kalır ve daha çok radyasyon alır. Tomografi denince akla Bilgisayarlı Tomografi (BT) gelir. Tomografi ile Bilgisayarlı Tomografi arasında bir fark yoktur aslında sadece isim farkıdır.